IPARD III KAPSAMINDA BİR YILDA 7,2 MİLYAR TL HİBE
Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK), Türkiye ve Avrupa Birliği (AB) tarafından ortaklaşa finanse edilen IPARD Programı kapsamında; hayvansal üretimden bitkisel üretime, el sanatlarından kırsal turizme, yenilenebilir enerjiden makine parklarına kadar birçok sektörde girişimcilere hibe desteği sağlamaya devam ediyor.
Tarım ve Orman Bakanlığının ilgili kuruluşu TKDK, IPARD Programı’nı 2011 yılından beri uyguluyor. Türkiye, IPARD I ve IPARD II Programları fon kullanım oranlarının başarısı bakımından ise AB’ye aday ülkeler arasında ilk sırada yer aldı. Bu süreçte; çevrenin korunması ve hayvan refahının sağlanması gözetilerek tarım ve gıda sektörlerindeki işletmeler modernize edildi, AB standartlarında işletmeler kuruldu, kırsal alanlardaki ekonomik faaliyetler çeşitlendirilerek yeni istihdam alanları oluşturuldu, kırsal alanlarda sosyal kalkınma teşvik edildi.
TKDK tarafından 14 yıldır uygulanan IPARD Programı; ülkede tarım-sanayi entegrasyonunun gelişmesine, katma değeri yüksek üretim altyapısının güçlenmesine, yeni istihdam alanları oluşmasına önemli katkılarda bulundu. 2024 yılına kadar 42 ilde uygulanan IPARD Programıyla hayata geçen AB standartlarındaki yatırımlar, kırsalda ciddi bir talep oluşturdu.
Türkiye ve AB arasında yapılan görüşmeler neticesinde de geçtiğimiz yıl uygulanmaya başlanan IPARD III Programı’nın coğrafi kapsamı genişletilerek 42 ilden 81 ile yaygınlaştırılmıştı.
Bu program döneminde Türkiye’nin ulusal katkı oranı yüzde 25’ten yüzde 50’ye yükseltilmek suretiyle, 2024 yılından itibaren yedi yıl süreyle uygulanacak olan IPARD-III Programı’nın toplam bütçesi 555 milyon avrodan 785 milyon Avro’ya çıkarılmıştı.
Yine bu Program döneminde, başvuru inceleme süreçlerinin hızlandırılması amacıyla ilk kez yıllık çağrı takvimi yayımlanmış ve ‘IPARD III 2024 Yılı Çağrı Takvimi’ ise geçen yıl Mart ayı içerisinde kamuoyu ile paylaşılmıştı.
IPARD III Programı’nın 2024 yılı tüm başvuru çağrı ilanları, kamuoyuna duyurulan yıllık çağrı takvimi doğrultusunda tamamlandı.
Bu minvalde;
• Tarımsal İşletmelerin Fiziki Varlıklarına Yönelik Yatırımlar,
• Tarım ve Balıkçılık Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması İle İlgili Fiziki Varlıklara Yönelik Yatırımlar,
• Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve İş Geliştirme ile
• Tarım-Çevre İklim ve Organik Tarım Tedbirlerinden toplam 251 milyon Avro bütçeli 5 başvuru çağrı ilanına çıkıldı.
Bu başvuru çağrı ilanlarına istinaden 81 ilden özellikle kadın ve genç üreticiler ile girişimciler hibe destek programına yoğun ilgi gösterdi.
IPARD III Programı’nın ilk yılında 1079 projeye 7,2 milyar TL hibe
IPARD III Programı kapsamında bir yıl içerisinde gelen başvuruların değerlendirme sonucunda ise şu ana kadar 1079 proje toplam 7,2 milyar TL hibe desteği almaya hak kazandı. Bu projeler hayata geçtiğinde yaklaşık 13 milyar TL tutarında yatırım ülke ekonomisine kazandırılırken aynı zamanda binlerce kişiye de istihdam sağlanacak. IPARD III Programı’nın ilk yılında desteklenmeye hak kazanan projelerin sektörel dağılımı şu şekilde:
IPARD III Programı 1079 Tesis ve Proje Dağılımı
• 396 Arıcılık Projesi
• 177 Meyve-Sebze İşleme & Depolama Tesisi
• 147 Kırsal Turizm Tesisi
• 92 Bitkisel Üretim Projesi (Tıbbi Aromatik&Mantar)
• 88 Zanaatkârlık ve Katma Değerli Ürün Üretim Projesi
• 54 Tarımsal Makine Parkı
• 39 Süt Toplama Merkezi
• 32 Süt İşleme Tesisi
• 24 Kırmızı Et İşleme Tesisi
• 10 Su Ürünleri İşleme Tesisi
• 8 Kanatlı Eti İşleme Tesisi
• 5 Su Ürünleri Üretim Tesisi
• 5 Yenilenebilir Enerji Tesisi
• 2 Yumurta Tavukçuluğu
IPARD III Programı kapsamında desteklenmek üzere hak kazanan bu projelerin 337’si ile sözleşmeler imzalandı. Diğer projelerin sözleşme tamamlama ve imzalama süreci ise devam ediyor.
Ülke genelinde destek almaya hak kazanan proje sayısı bakımından ilk 5 il; Ordu(80), Siirt(56), Diyarbakır(51), Şanlıurfa(49) ve Erzincan(38) şeklinde sıralanıyor.
Geçtiğimiz yıl ilk kez IPARD Programı’nın uygulanmaya başlandığı 39 ilde destek almaya hak kazanan proje sayısı bakımından ilk 5 il ise; Siirt(56), Bitlis(22), İzmir(15), Batman(14) ve Muğla(14) şeklinde sıralanıyor.
3 milyon Avro’ya kadar hibe desteği sağlanıyor
IPARD III Programı kapsamında yatırımlara yüzde 50-75 oranlarında hibe destek sağlanıyor. Desteklenen sektöre göre değişmekle birlikte desteklenecek projelerin bütçe sınırları ise 5 bin Avro ile 3 milyon Avro arasında değişiklik gösteriyor.
TKDK, kadın ve genç girişimcilere pozitif ayrımcılık uyguluyor
TKDK tarafından kadınların ve gençlerin tarım ve kırsal alanlarda daha etkin bir şekilde yer almasını teşvik etmek ve bu kesimin ülkeye sağlayacağı ekonomik katkıyı daha da artırmak amacıyla pozitif ayrımcılık uygulanıyor. Bu minvalde;
• Kadın ve gençlerin yatırımlarını öne çıkarmak için proje seçiminde ilave puan veriliyor. Genç yatırımcılar (40 yaş altı) için ek hibe oranı sağlanıyor.
• Süt üretimi, besicilik, kanatlı eti üretimi ve yumurta üretimi sektörlerinde baz hibe oranı %60`tır. Ancak 40 yaş altındaki genç çiftçilere ekstra %5 hibe oranı veriliyor.
• Gıda İşleme sanayinde desteklenecek projelerin sıralama ve seçiminde ise kadın yatırımcılara ekstra 10 puan vermek suretiyle pozitif ayrımcılık uygulanıyor.
• Yine 40 yaş altındaki genç girişimcilere kırsal turizm, zanaatkarlık ve katma değerli ürün üretimi, bitkisel üretim ve işleme, bal üretimi, arıcılık gibi çiftlik faaliyetlerinin geliştirilmesi kapsamındaki projelerinde, ekstra %10 luk bir hibe artışı sağlanıyor. Bu %10`luk hibe artışı ilk kez IPARD III döneminde uygulamaya konuldu.
• Çiftlik faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve iş geliştirme başlıklı destekler kapsamında da kadın çiftçilere 15 puan, genç çiftçilere de yine 15 puan verilerek bu kesimin desteklenme şanslarının artırılması amaçlanıyor.
2025 Yılı Çağrı Takvimi Mart ayında duyurulacak
2025 yılında başvuru çağrı ilanına çıkılacak tedbirler/sektörler ile bütçelerinin yer aldığı ‘IPARD III 2025 Yılı Çağrı Takvimi ise Mart ayı içerisinde kamuoyuna duyurulacak.
